Türkiye genelinde enflasyon düzeltmesine yönelik denetimlerin başlatıldığını Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Anadolu Ajansı muhabirine verdiği demeçte duyurdu. Bakan Şimşek’in açıklamalarına göre, bazı mükelleflerin enflasyon düzeltmesi sırasında uyguladıkları yöntemler vergi kaybına yol açmış durumda. Özellikle geçici vergi kaçırmaya yönelik hileli işlemlerle haksız vergi avantajları sağlandığına dikkat çekildi.
Bakan Şimşek, iki temel yöntemle vergi kaybının gerçekleştiğini ifade etti:
1. Hayali Sermaye Artışı: Bazı mükellefler sermaye artışını ticaret siciline tescil ettirmeden, bilançolarında artış göstermektedir. Bu durum, sanki sermaye artırımı yapılmış gibi gösterilip vergi matrahı düşük hesaplanarak vergi kaçırılmasına neden olmaktadır. Örneğin, bilançolarda sermaye artırımı gösterilip, enflasyon düzeltmesi uygulanarak zarar hesaplanmakta ve böylelikle vergiye tabi kâr azaltılmaktadır. Bu tür işlemler, gerçeği yansıtmadığı için doğrudan vergi kaybına neden olan hileli işlemler olarak değerlendirilmektedir.
2. Satış Olmayan Değerlerin Aktiften Çıkarılması: Bazı mükellefler, gerçekte bir satış yapmadıkları halde taşınmazlar gibi değerleri aktiften çıkararak maddi duran varlık artışından doğan karları gizlemektedir. Örneğin, taşınmazların veya araçların satış yapılmaksızın bilançodan çıkarılmasıyla, vergilendirilebilir kazanç gizlenmekte ve beyan edilmeyen gelirlerle vergi kaybı ortaya çıkmaktadır.
Bu işlemler, enflasyon düzeltmesi yapılırken mükelleflerin bilançolarında gerçeği yansıtmayan muhasebe hileleri gerçekleştirdiğini ve dolayısıyla vergi kaybına yol açtığını göstermektedir.
Vergi Kaçırmaya Yönelik Suçlar ve Hapis Cezaları
Vergi kaçırmaya yönelik suçlar ve bunlara ilişkin hapis cezaları, Türkiye’de 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359. Maddesi ve 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 204, 207 ve 210. Maddeleri ile düzenlenmiştir. Bu kanunlar, mükelleflerin vergi yükümlülüklerine aykırı işlemleri için ağır cezai yaptırımlar öngörmektedir. Özellikle, defter ve kayıtlarda hesap hilesi yapmanın cezalandırıldığı 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359/a maddesi, muhasebe hilelerinin hapis cezası ile sonuçlanabileceğini belirtmektedir.
Enflasyon Düzeltmesinde Yapılan Muhasebe Hileleri ve Hapis Cezaları
Enflasyon düzeltmesinde yapılan muhasebe hileleri, kayıtlarda ve hesaplarda yanıltıcı bilgiler sunarak vergi kaybına neden olmaktadır. Bu tür muhasebe hileleri, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359/a Maddesi kapsamında suç teşkil etmektedir. Hapis cezasına çarptırılabilecek muhasebe hilelerinin bazıları şunlardır:
- Hayali Sermaye Artışı Yapmak: Ticaret siciline tescil edilmeyen sermaye artışını bilançoda göstermek, dolayısıyla enflasyon düzeltmesi ile zarar artırmak ve vergi matrahını düşürmek.
- Satış Olmayan Varlıkları Aktiften Çıkarmak: Aktif hesapta yer alan taşınmazları ya da benzeri kıymetleri, fiilen satış yapılmaksızın bilançodan çıkarmak ve elde edilen kazançları gizlemek.
Bu tür işlemler için hükmedilen hapis cezaları 1 yıl 6 aydan başlamakta ve 3 yıla kadar çıkabilmektedir. Muhasebe hilesi suçundan mahkum olan kişilerin hapis cezası 1 yıldan fazla olduğu için, bu cezalar Türk Ceza Kanunu’nun 49 ve 50. Maddelerine göre paraya çevrilememektedir. Ayrıca, cezanın 2 yıldan fazla olması durumunda hapis cezasının ertelenmesi de mümkün olmamaktadır.
Hapis Cezasının Uygulama Alanı ve Meslek Mensuplarının Sorumluluğu
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359/a Maddesi uyarınca, defter ve kayıtlarda muhasebe hilesi yapan kişi veya kurumlar cezalandırılmaktadır. Bu kapsamda, şirketlerin kanuni temsilcileri ile muhasebe işlemlerini gerçekleştiren meslek mensupları da sorumluluk altındadır. Enflasyon düzeltmesi, muhasebe meslek mensuplarının uzmanlık alanına girdiğinden, bu kişilerin vergi kaçırmaya yönelik hileli işlemlerden doğrudan sorumlu oldukları belirtilmektedir.
Bu çerçevede, enflasyon düzeltmesinde vergi matrahını düşük göstererek veya yanıltıcı işlemlerle vergi kaybına yol açarak suça karışan kişiler hem meslek ahlakına hem de yasal yükümlülüklere aykırı davranmaktadır.
