Birçok işletme, işlerini sözleşmelere dayandırarak yürütmektedir. Bu sözleşmelerde, genellikle taraflardan birinin yükümm\u00fllülklerini yerine getirmemesi durumunda, cezai tazminatların veya temerrüt faizlerinin ödeneceği öngörülmektedir. Bu yazıda, işletmelerin bu tür faiz ödemelerini ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alıp alamayacağı meselesine değineceğiz.
Gelir Vergisi Kanunu’ndaki Temel Hükümler
Söz konusu konu, Gelir Vergisi Kanunu’nun 193 sayılı metninde düzenlenmiştir. Bu kanunun “İndirilecek Giderler” başlıklı 40/3 maddesi, ticari kazancın tespitinde hangi zarar, ziyan ve tazminatların gider olarak kayıt edilebileceğini belirlemektedir. Bu maddeye göre, işletmeyle ilgili olmak kaydıyla, bir sözleşmeye, mahkeme kararına ya da kanuni bir hükme dayanılarak ödenen zarar ve tazminatların gider olarak kaydedilmesi mümkün kılınmıştır.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Yer Alan Atıf
Kurumlar Vergisi Kanunu, bu konuda Gelir Vergisi Kanunu’na paralel hükümler içermektedir. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Safi Kurum Kazancı” başlıklı 6. maddesinde, kurumlar vergisinin safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı belirtilmiştir. Aynı maddede, safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanca ilişkin hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüştür. Bu da, sözleşmelere dayalı cezai şart ödemelerinin, belirli şartlar altında gider olarak kabul edilebileceği anlamına gelmektedir.
Kanun Hükümlerinin Son Değerlendirmesi
Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesi, ticari kazancın tespitinde indirilebilecek giderleri detaylandırmaktadır. Bu madde kapsamında, işletmeyle ilgili olmak şartıyla, sözleşmelere dayanan zarar, ziyan ve tazminatların gider olarak kabul edilebileceği ifade edilmiştir. Bununla birlikte, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi, cezai şart niteliğindeki ödemelerin gider olarak kabul edilebilmesi için sözleşmede bu ödeme şartının yer alması gerektiğini vurgulamıştır. Bunun aksine, işletme yöneticileri, çalışanları veya ortakları tarafından işlenmiş bir suç sebebiyle ödenen tazminatların gider olarak kabul edilemeyeceği de açıkça belirtilmiştir.
Sonuç ve Değerlendirme
Sözleşmelere dayalı cezai şart ödemelerinin gider yazılabilmesi için, Gelir Vergisi Kanunu’nun ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun belirlediği kriterlere uygun hareket edilmesi gerekmektedir. Özellikle söz konusu cezai şartın, sözleşmede açık bir şekilde belirtilmiş olması önem arz etmektedir. Bu şartı karşılayan cezai şart ödemeleri, ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilir ve ilgili kanun hükümlerine uygun bir şekilde kayıtlara geçirilebilir.
