Avrupa Birliği (AB), Paris Anlaşması çerçevesinde sera gazı emisyonlarını azaltma taahhüdünü yerine getirmek adına bir dizi tedbir alıyor. Bu kapsamda, 2030 ve 2050 yılları için belirlenen emisyon hedeflerini karşılamayı amaçlayan Avrupa Yeşil Mutabakatı’nı uyguluyor. AB’nin hedefleri arasında 2030’da emisyonu %50 azaltma ve 2050’de sıfır sera gazı emisyonu bulunmaktadır.
AB, kendi iç düzenlemeleri ve uygulamalarının yanı sıra, AB dışından gelen ürünlerin yoğun sera gazı emisyonu ile üretilmesi durumunu da kontrol altına almak istiyor. AB üreticilerinin maliyetlerindeki artış, üretim ve talebin dış ülkelere kaymasına neden olabilir. Bu durumu önlemek için üçüncü ülkelerde üretilen ve AB’ye gelen ürünler de AB’nin eylem planına dahil edilmiştir. Bu planın temel amacı, fiyat mekanizması aracılığıyla AB dışındaki sera gazı emisyonunu azaltmaktır.
Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması (CBAM), bu hedefe yönelik olarak ortaya çıkmıştır. AB, CBAM ile yoğun karbon kullanımını azaltmayı ve temiz endüstriyel süreçleri teşvik etmeyi amaçlamaktadır. CBAM kapsamında, emisyon bedeli ödemelerinde kullanılacak olan sertifikalar geliştirilmiştir. Bu sertifikalar, bir tür kirliliği ödeme mekanizması olarak işlev görecektir.
CBAM uygulaması, 2023 yılında başlamış olup geçiş dönemi 2026 yılına kadar devam edecektir. Bu dönemde AB ithalatçıları, emisyon içeren ürünlerin ithalatıyla ilgili bildirimleri yapacak ancak herhangi bir ödeme yapmayacaktır. 2026 yılı itibarıyla ise AB ithalatçıları, bir önceki yıl AB’ye ithal ettikleri ürünlerdeki gömülü emisyon miktarını beyan edecek ve buna karşılık gelen miktarda CBAM sertifikasını ilgili otoriteye teslim edecektir.
CBAM uygulaması, başlangıçta çimento, demir ve çelik, alüminyum, gübreler, hidrojen ve elektrik gibi sektörleri kapsayacaktır. Türkiye, AB üyesi olmayan tüm ülkeler gibi CBAM kapsamında değerlendirilecek ve AB’ye ihraç edilen ürünlerin emisyon miktarlarına göre bir ödeme yapılacaktır.
Türkiye’nin AB pazarlarına yönelik ihracatı, CBAM uygulaması nedeniyle daha fazla maliyetle karşılaşabilir. AB ithalatçıları, Türkiye’den gelen ürünlerin gömülü emisyon bilgilerini isteyecek ve bu bilgilerin doğru ve eksiksiz olarak sağlanması önem taşıyacaktır. Türk ihracatçıları, üretim süreçlerini gözden geçirerek sera gazı emisyonlarını düşürmeyi hedeflemeli ve CBAM uygulamalarına uyum sağlamalıdır.
Sonuç olarak, AB’nin sınırda karbon düzenlemesi, Türkiye’nin ihracatçıları için yeni zorluklar getirebilir. Sektörler, temiz üretim süreçlerine geçiş yaparak ve sürdürülebilir uygulamalar geliştirerek bu yeni düzenlemelere uyum sağlamak durumundadır.
